Goong, Chinh trong đời sống của người S'Tiêng

Goong, Chinh, Goong Xơn Gănt hay còn gọi là Cồng, Chiêng không chỉ là một nhạc cụ đơn thuần mà còn là tài sản vô giá, văn hóa tiêu biểu của người S’ Tiêng sinh sống trên mảnh đất Bình Phước. Ảnh: baobinhphuoc.com.vn

Ngày xưa, mỗi lần mang Goong, Chinh ra đánh trong các dịp lễ hội của đồng bào, Goong, Chinh được bôi máu của các con vật như trâu, gà hoặc được rửa qua rượu cần, mục đích để Goong, Chinh phát ra âm thanh, tiết tấu chuẩn, giai điệu nhịp nhàng, do lâu ngày Goong, Chinh không được đánh.

Khi biểu diễn người đánh xách Goong, Chinh bằng tay trái, tay phải đấm, đánh dùi vào mặt Goong, Chinh, lưng hơi khom, đoàn người tạo thành một hàng đi vòng quanh đống lửa, cây nêu theo chiều vận động của mặt trời ngược chiều kim đồng hồ, dàn âm thanh Goong, Chinh có cấu trúc khá chặt chẽ, mỗi chiếc Goong, Chinh trong dàn, tùy  theo vị trí đánh nhưng phải phù hợp với trật tự , chặt chẽ về cao độ, sắc thái, tính chất âm thanh nhịp điệu, tiết tấu khi hòa tấu vào dàn Goong, Chinh.

Trong phấn lớn những sinh hoạt nghi lễ và lễ hội của người S’ Tiêng Goong, Chinh chiếm một vị trí quan trọng, Goong, Chinh gắn bó vòng đời người S’Tiêng từ lúc sinh ra cho đến trưởng thành, về với tổ tiên, từ trong chiến đấu đến lao động sản xuất.

Khi chào đời, đứa trẻ đã được thưởng thức âm thanh của tiếng Goong, Chinh trong lễ thổi tai. Khi lớn lên tiếng Goong, Chinh theo người S’Tiêng trong lễ cột chỉ tay, lễ trưởng thành, lễ mừng sức khỏe,….

Khi biểu diễn người đánh xách Goong, Chinh bằng tay trái, tay phải đấm, đánh dùi vào mặt Goong, Chinh, lưng hơi khom, đoàn người tạo thành một hàng đi vòng quanh đống lửa, cây nêu theo chiều vận động của mặt trời ngược chiều kim đồng hồ. Ảnh: baobinhphuoc.com.vn

Trong hôn nhân của người S’Tiêng, trai gái tìm đến nhau thông qua tiếng Goong, Chinh để gửi gắm, giãi bày  những tâm tư, tình cảm,  vừa là sính lễ, nhạc cụ tạo không khí vui tươi, rộn ràng trong ngày tổ chức lễ cưới:

Bùng! Bùng! Bùng/Tiếng Goong bay qua mười sông/Để thông báo: Gia đình nhà trai chúng tôi có nhiều Goong, Chinh/Có nồi to,nồi nhỏ/Có Chinh kêu rất rõ/Có Goong kêu rất vang.

Trong đám tang, khi người S’ Tiêng nằm xuống đánh 3 tiếng liền không nghỉ mà vẫn vang xa thì đó là dấu hiệu trong buôn sóc có đám tang. Goong, Chinh như tiếng khóc than tưởng nhở về người đã khuất và thông điệp nhắn nhủ người ở lại trong gia đình, gắn bó, quan tâm đến nhau.

Goong, Chinh còn xuất hiện trong các nghi lễ liên quan đến vòng sinh trưởng của cây trồng như  lễ trỉa hạt, lễ mừng lúa trưởng thành, lễ thu hoạch lúa, lễ rước hồn lúa về kho, lễ lên nhà lúa, lễ mừng lúa mới, lễ cầu mưa… Âm thanh của Goong, Chinh như là nhạc cụ thiêng, một nhịp cầu nối giữa con người với  thế giới thần linh…

Trong các nghi lễ và lễ hội cộng đồng như lễ lập làng, lễ dựng nhà, lễ mừng nhà mới, lễ mừng chiến thắng, lễ đón năm mới, Goong, Chinh được vang lên để cầu xin thần Yang Liêng, thần trời, thần đất, thần núi, thần nước, thần sông suối phù hộ cho dân làng  sức khỏe, mùa màng tốt tươi, vạn vật sinh sôi nảy nở. Âm thanh tiếng Goong, Chinh hòa quyện cùng với  tiếng kèn, sáo trong những vũ điệu múa uyển chuyển, đa dạng làm cho không khí trong các nghi lễ, lễ hội  thêm tưng bừng, sôi nổi và linh thiêng. Tiếng Goong, Chinh cứ bập bùng, cùng với đôi tay mềm dẻo, bước chân nhịp nhàng, rộn rã hết giờ này đến giờ khác, vang xa cả một vùng núi rừng.

Trong các nghi lễ và lễ hội cộng đồng như lễ lập làng, lễ dựng nhà, lễ mừng nhà mới, lễ mừng chiến thắng, lễ đón năm mới, Goong, Chinh được vang lên để cầu xin thần Yang Liêng, thần trời, thần đất, thần núi, thần nước, thần sông suối phù hộ cho dân làng  sức khỏe, mùa màng tốt tươi, vạn vật sinh sôi nảy nở. Ảnh:baobinhphuoc.com.vn

Không gian văn hóa Goong, Chinh của người S’ Tiêng là một trong những hiện tượng văn hóa đặc sắc trong đời sống văn hóa vật chất, tinh thần trong cộng đồng các dân tộc sinh sống trên mảnh đất Bình Phước. Goong, Chinh của người S’ Tiêng đã và đang góp phần quan trọng cho văn hóa âm nhạc Việt Nam những sắc thái đa dạng, phong phú, mới mẻ. 

Theo thegioidisan.vn